Overslaan en naar de inhoud gaan

Laatst bijgewerkt: december 2018

 

Koolvis, ook gekend als ‘zwarte koolvis’, behoort tot de familie van de kabeljauwachtigen, zoals ook de pollak, kabeljauw, wijting en schelvis. Koolvis heeft een kleine kindraad en een bleke, recht doorlopende zijlijn. Ze leven in grote scholen in zowel het  oostelijk als in het westelijke deel van de Noord-Atlantische Oceaan. Ze verblijven op jonge leeftijd in de kustwateren en gaan, als ze 3 à 4 jaar oud zijn, dieper in zee leven (tot 400 m diepte). Meestal zitten koolvissen dichter tegen de kust aan in de lente-zomer, en gaan ze in de winter naar dieper water. Koolvis wordt relatief laat geslachtsrijp, afhankelijk van individu tot individu tussen de leeftijd van 4 en 7 jaar (bij een lengte van 55 cm of een gewicht van 1,65 kg). De voortplanting vindt plaats tussen januari en maart. Koolvis kan 1,3 m lang en 25 jaar oud worden.

 

Verse koolvis wordt in de vorm van filets zonder vel aangeboden en sinds kort ook als moot of rugstuk zonder vel. De soort is eveneens beschikbaar in de diepvries, als filet, moot en in gepaneerde vorm.

Gezouten filets of gedroogde/ gezouten filets van koolvis kunnen een alternatief zijn voor de traditionele ‘bacalao’ die van kabeljauw gemaakt wordt.

 

 

Sleepnetvissers in volle zee

Sinds een dertigtal jaar is deze soort – ondanks sterke schommelingen in de aanlandingen – commercieel heel belangrijk voor de Europese visindustrie, zowel in termen van gevangen volumes, gerealiseerde omzet als bij in de bevoorrading van kwaliteitsvolle voedingsmiddelen. De visserij op koolvis wordt voornamelijk beoefend door industriële sleepvisserijen die zowel verse (Frankrijk, Duitsland, IJsland) als diepgevroren vis (Frankrijk, Noorwegen, IJsland) aanlanden. De visserij piekte in de jaren 70 met historische vangstcijfers die in Europa meer dan 500 000 ton per jaar bedroegen (619 000 ton in 1976).

 

 

België importeert jaarlijks 2 200 ton koolvis, waarvan twee derden in diepgevroren vorm, een derde vers en 1% in een of andere vorm verwerkt.

 

 

Bestanden in de Noordoost-Atlantische Oceaan

Koolvis kun je in de Noordoost-Atlantische Oceaan aantreffen van aan Groenland tot in de Golf van Biskaje. De producten die in West-Europa worden verhandeld, zijn voornamelijk afkomstig van de volgende stocks:
• De stock in IJsland (zone 5.a) wordt sinds 2014 geëxploiteerd op het niveau van Maximum Duurzame Opbrengst (MSY).
• De stock van het Plateau van de Faeröer (zone 5.b) wordt recent terug licht overbevist, maar de paaibiomassa is nog niet aangetast.
• De stock van West-Schotland (zone 6), het Skagerrak (zone 3.a) en de Noordzee (zone 4) wordt sinds 2013 op een duurzaam niveau bevist, dankzij een gezamenlijk beheerplan van de EU en Noorwegen.
• De stock in de noordoostelijke IJszee (Barentszzee en Noorse Zee – zone 1 en 2) leed aan overbevissing tussen de jaren 70 en 90. In 2007 trad een het beheerplan van het Noorse ministerie voor visserij in voege. De stock wordt beheerd volgens het voorzorgsprincipe (het niveau voor een Maximale Duurzame Opbrengt kan niet bepaald worden wegens een tekort aan gegevens) sinds 1997, met uitzondering van de periode van overexploitatie in 2010-2012. De visserij op koolvis kent echter heel wat bijvangsten, die een niet te verwaarlozen effect hebben op de stock van roodbaars (Sebastes norvegicus).

 

De belangrijkste instrumenten om de Europese koolvisstocks te beheren zijn:
• het beperken van de vangsten door het instellen van een Totale Toegestane Vangst (TAC) op 119 184 ton in 2018;
• de maaswijdte van de netten in de koolvisvisserij (vastgelegd op 110 mm in Europese wateren en op 120 mm in de Noorse wateren);
• een minimum instandhoudingsreferentiegrootte van 35 cm in Europese wateren (voor alle visserijtechnieken); in de Noorse wateren gaat het om 45 cm voor sleepnetten, staand want en kieuwnetten, en om 40 of 42 cm voor zegens (afhankelijk van de zone).

 

Van in de jaren 50 tot 70 gingen Belgische vissers in IJslandse wateren op o.a. koolvis vissen. De aanvoer kon oplopen tot meer dan 3 000 ton per jaar. Deze activiteit viel echter stil toen IJsland zijn wateren afsloot voor vreemde vaartuigen. Nu is er geen enkele Belgisch vaartuig dat nog doelgericht op koolvis vist.

 

TE ONTHOUDEN

  • Nadat koolvis lange tijd één van de goedkoopste visproducten was, is hij de laatste jaren een middenklasseproduct geworden, zowel qua prijs als imago.
  • De aankoop van koolvis kan worden aangeraden, met uitzondering van koolvis uit de Faeröer die licht overbevist is, en die uit de noordoostelijke IJszee die maar met mate kan worden gegeten (omwille van de hoge bijvangsten van roodbaars).
  • Vijftien visserijen op koolvis in de Noordoost-Atlantische Oceaan hebben het MSC-ecolabel (waaronder drie Franse rederijen).

WEETJES

Verse filets zonder vel

Verse koolvis wordt in de vorm van filets zonder vel aangeboden en sinds kort ook als moot of rugstuk zonder vel. De soort is eveneens beschikbaar in de diepvries, als filet, moot en in gepaneerde vorm. Gezouten filets of gedroogde/gezouten filets van koolvis kunnen een alternatief zijn voor de traditionele ‘bacalao’ die van kabeljauw gemaakt wordt. Koolvis is zeer wijdverbreid op de Franse en Belgische markt. Franse consumenten verbruiken zelfs bijna 1 kg koolvis per jaar per inwoner.