Laatst bijgewerkt: Juni 2025

➜ BIOLOGIE

Atlantische zalm (Salmo salar)

• FAMILIE: Salmonidae. 

• KENMERKEN: Spoelvormig lichaam, variabele kleur afhankelijk van het ontwikkelingsstadium, zwarte vlekken voornamelijk boven de zijlijn, op het hoofd en de kieuwdeksels.

• HABITAT: Leeft zowel in brakke en zoete water van stromen en rivieren met een grindbodem (waar hij zich voortplant) en in zee in de Noord-Atlantische Oceaan.

• VOEDSEL: Schaaldieren en vissen.

• GESLACHTSRIJP: 3-7 jaar.

• PAAITIJD: Van november tot januari.

• LEEFTIJD: 3-9 jaar. De meeste zalmen (95-98%) sterven na reproductie.

➜ ANDERE SOORTEN
De wilde zalm uit de Noord-Pacifische oceaan die op onze markten verkrijgbaar is, wordt doorgaans aangeduid met hun Engelse naam:
Oncorhynchus gorbuscha           Roze zalm (Pink)
Oncorhynchus keta                     Keta- of chumzalm (Chum)
Oncorhynchus kisutch                Cohozalm of kisutchzalm (Coho)
Oncorhynchus nerka                   Rode zalm (Sockeye)
Oncorhynchus tshawytscha        Chinookzalm (Chinook)
Oncorhynchus masou masou     Japanse zalm (Masu)

➜ VANGST

Zalm heeft een hoge commerciële waarde. Hij werd altijd intensief geëxploiteerd, zowel in open zee als in rivieren tijdens de paaitijd. Op wilde zalm wordt momenteel vooral gevist in de noordelijke Stille Oceaan (Oncorhynchus spp.) en in het Oostzeegebied (Salmo Salar). Na ernstige overbevissing, met name in de jaren ‘60-70, stortten de bestanden van de Atlantische zalm (Salmo salar) in (vooral in jaren ’90). Sindsdien is de visserijdruk aanzienlijk afgenomen. Het belangrijkste visserijland voor zalm is Zweden, dat vist in de Oostzee en in de rivieren die erin uitmonden. Van de verschillende soorten Pacifische zalm (Oncorhynchus spp.) is roze zalm Oncorhynchus gorbuscha wereldwijd de meest beviste soort (249 326 ton in 2022); ongeveer 57% van de aanvoer is afkomstig van Russische vloten.

➜ AQUACULTUUR

De zalmkweek begon eind jaren zestig in Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk. De productie van gekweekte zalm (alle soorten samen) is sinds 1997 hoger dan die van wilde zalm. In 2022 kwam ongeveer 3 miljoen ton uit kwekerijen, vergeleken met ongeveer 700.000 ton die wereldwijd werd gevist. De zalmkweek wordt in drijvende kooien op zee uitgevoerd en dit bijna uitsluitend met de Atlantische zalm. De belangrijkste productielanden zijn Noorwegen, Chili en het Verenigd Koninkrijk. Zalm is een vleesetende vis; zijn dieet bestaat uit vismeel en visolie die voornamelijk uit kleine wilde pelagische visjes wordt geproduceerd.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

Zalmbestanden zijn sinds de jaren negentig over de hele wereld uitgeput, als gevolg van ernstige overbevissing, maar ook als gevolg van veranderingen in hun leefgebieden en klimaatverandering. Bovendien kunnen zalmkwekerijen wilde populaties in gevaar brengen in het geval van ziekten binnen de kooien of wanneer gekweekte vissen ontsnappen naar het wild. Gekweekte vissen komen zo in contact met hun wilde soortgenoten, waarbij een mogelijke kruising de genetische diversiteit aantast en overdracht van ziekten bevordert. Repopulatie programma’s worden uitgevoerd in verschillende Europese landen. Juveniele zalmen (smolts) worden gekweekt in gevangenschap en in het wild geïntroduceerd. Dit roept echter vragen op over de impact op de biodiversiteit en de wilde populaties.

ATLANTISCHE ZALM (Salmo salar) - is volledig verdwenen uit 15% van de rivieren en stromen in Europa en Noord-Amerika waar het ooit in overvloed voorkwam. De analyse van de toestand van de bestanden in het Oostzeegebied (noordoostelijke Atlantische Oceaan) is gebaseerd op de beoordeling in de rivieren van het aantal jonge zalmen (smolts) die naar zee zwemmen.
Subdivisies 22-31 : De bestanden in het noorden zijn minder kwetsbaar dan die in het zuiden. Wetenschappers adviseren geen vangsten uit te voeren in 2024 (ICES-advies op basis van de MSY-benadering). Ze geven ook aan dat als er een spatio-temporeel voorraadbeheer wordt ingevoerd, vangsten in de toekomst terug mogelijk worden.
Divisie 32 : Laag aantal jonge zalmen in de meeste geanalyseerde rivieren. Sinds 2021 handhaven wetenschappers dezelfde voorgestelde TAC van 11.800 zalmen (ICES 2023-advies op basis van het voorzorgsprincipe). Ook de bestanden in het noordwestelijk deel van de Atlantische Oceaan zijn aanzienlijk verzwakt (NOAA, 2023).

PACIFISCHE ZALM (Oncorhynchus spp.) - De toestand van de bestanden van diverse soorten verschilt sterk per gebied. In Alaska worden verschillende chinook- en rode zalmbestanden als zorgwekkend beschouwd. In Canada nemen de populaties rode zalm en chinookzalm af. Keta en roze zalmpopulaties lijken redelijk stabiel, maar er zijn onvoldoende gegevens om hun status nauwkeurig in te schatten. Cohozalmpopulaties nemen af in sommige gebieden en zijn redelijk stabiel in andere, maar ook hier zijn er onvoldoende gegevens om hun status nauwkeurig te schatten.

CONSUMPTIE 

Bijna alle zalm die wereldwijd wordt geconsumeerd, is afkomstig uit aquacultuur en betreft Salmo salar. In 30 jaar is zalm uitgegroeid van een luxeproduct tot de meest voorkomende soort in onze supermarkten en de op één na meest geconsumeerde vis in Europa, na tonijn. In Frankrijk is zowel verse zalm als gerookte zalm de belangrijkste vissoort, zowel in volume als in waarde, en de meest voorkomende soort onder gerookte vissen. In België waren zalm en kabeljauw nog steeds goed voor de helft van de consumptie in 2022, maar zalm neemt de bovenhand met 30% en kabeljauw zorgt voor 20%. In 2021 werd er 38.449 ton ingevoerd. Belgische gezinnen consumeerden 5.800 ton
gerookte zalm en 1.900 ton diepvries zalm.

ECOLABELS

WILDE ZALM

• MSC • MSC • 15 visserijen van Pacific zalm (Oncorhynchus spp.) zijn gecertificeerd (Alaska, Brits Columbia en Rusland).

GEKWEEKTE ZALM

• ASC • 930 Salmo Salar kwekerijen zijn gecertificeerd (Australië, Canada, Chili, Denemarken, Faeröer eilanden, Frankrijk, IJsland, Ierland, Noorwegen, Polen en Verenigd Koninkrijk).

• AB • Zalm is een van de belangrijkste gekweekte soorten onder dit label.